2 Festiwal Filmów o Buddyzmie: Włóczędzy Dharmy

Druga edycja festiwalu filmów o buddyzmie zatytułowana jest „Włóczędzy Dharmy". Przyglądamy się w niej postaciom, bez których mądrości, odwagi i ciekawości poznania świata, Zachód i Wschód nie zbliżyłyby się do siebie.

Pokażemy sylwetki największych mistrzów duchowych, podróżników i odkrywców naszych czasów, tajemnicze miejsca i rytuały, odległą kulturę i duchowość.

Zaprezentujemy Orient z różnych stron i punktów widzenia, zastanawiając się nad wpływem Wschodu na Zachód i odwrotnie.

Zapraszamy!

Spis festiwalowych filmów

1. Duch Tybetu-Życie i świat Dilgo Khyentse Rinpocze (polska premiera)

2. Szczęście Narodowe Brutto w Królestwie Bhutanu (polska premiera)

3. Dom Smoka (polska premiera)

4. W poszukiwaniu królestwa Shang Shung

(polska premiera)

5. Lazurowy Budda – zaginione skarby tybetańskiej

medycyny (polska premiera)

6. Mnisi w laboratorium (polska premiera)

7. Buddyzm we współczesnym świecie (polska premiera)

8. Nauka o stanie umysłu

9. Świat według mojego nauczyciela Dzongsara Khyentse

Norbu

1 Tajemna podróż do Wschodniego Tybetu Lamy Ole

Nydahl

11.Trulszik Rinpocze - Niszczyciel Iluzji

12. Alexandra David Neel- Z Sikkimu do Zakazanego Tybetu

13. Ryk Lwa – O życiu, naukach XVI Gjalwa Karmapy

Rangdziung Rigpe Dordże (1924 - 1981)

14. Jogini Tybetu

15. Kraina Shambhala

16. Życie Buddy

17. Tybetańska Księga Zmarłych

18. Przekaz z Tybetu

19. Himalaje z Palinem pokaz specjalny

Nauka o stanie umysłu

reż: Wade Davis
2006, 49’, Kanada, Dokument

Wade Davis przez National Geographic określany jest jako jeden z odkrywców Tysiąclecia.
Jest pisarzem, naukowcem, odkrywcą, poszukiwaczem przygód, fotografem, poetą
i antropologiem.
W tym filmie Wade Davis udaje się w duchową podróż przez Himalaje do Nepalu - po to, by spojrzeć na buddyzm jako naukę o umyśle. Chce też zastanowić się, czy jest to ścieżka duchowego rozwoju, na którą sam mógłby wkroczyć. Poznaje Matthieu Ricarda,
francuskiego biologa, który został mnichem, bo zrozumiał, że nauka mówi, co i jak się dzieje w życiu ludzi - ale nie odpowiada na pytanie ,,dlaczego".

Oglądamy bardzo prywatną podróż Daviesa, poznajemy mnichów, nauczycieli i widzimy efekt samej medytacji – ostatnia scena filmu na długo zapada w pamięć.

„ Tu nie chodzi o żadne pseudo-mądrości. Mamy do czynienia z systemem myślenia, który liczy sobie dwa i pół tysiąca lat. Ma niezwykłą moc, bo całe miliony ludzi próbowały pojąć naturę istnienia i zapisać swoje przemyślenia w pismach, które stały się
mapą, prowadzącą do wyzwolenia i mądrości”. Wade Davis

Dom Smoka

reż: Jon Garaño
2005, 82’ , Hiszpania, dokument
(polska premiera)

* San Sebastian Film Festival
* Hiszpania Reel World Film Festival,
* Kanada Film Festival

Bhutan jest ostatnim bastionem świata broniącym się przed globalizacją. Równocześnie, od kilku lat reformy prowadzące do nowoczesności zmieniają kompletnie kraj i jego strukturę.

Tradycje narodowe, ważne dla starego pokolenia, mającego zaufanie do Króla i panującej religii buddyjskiej postawione jest w sytuacji, kiedy ich dzieci zafascynowane Zachodem i komercją, chcą czuć się już obywatelami świata, a nie mieszkańcami zamkniętego kraju w Himalajach.

Film koncentruje się wokół postaci Namgaya – młodego mnicha,
żyjącego według starach zasad, i Jigme – pierwszego dj’a muzyki techno w Bhutanie, pochodzącego z bogatej rodziny, szukającego swojej drogi w ostatnim w pełni buddyjskim kraju na świecie znanym z przewodników jako piękne, tajemnicze, niedostępne i nigdy nie skolonizowane królestwo.

Oglądamy zmagania Jigme z prowadzeniem klubu i wprowadzeniem do kraju muzyki elektronicznej, co w finale prowadzi do wyjazdu do KIBI – Instytutu Studiów Buddyjskich w Indiach.

Świat według mojego nauczyciela Dzongsara Khyentse Norbu

reż: Lesley Ann Patten
2003, 103’, Kanada, Dokument

* Rhode Island Int’l Film Festival – Nagroda dla najlepszego filmu
* Houston Int’l Film Festival – Srebrna Nagroda dla najlepszego filmu
* Amsterdam Film Festival
* Hot Docs
* Vancouver Film Festival
* Woodstock Film Festival
* Two River Film Festival
* California Independent Film Festival
* International Buddhist Film Festival

Dzongsar Khyentse Norbu jest jednym z największych mistrzów buddyjskich, urodzonym w rodzinie poetów i joginów, w Bhutanie. W wieku siedmiu lat został rozpoznany jako trzecia inkarnacja Jamyanga Khentse Wangpo, buddyjskiego lamy.

Jako nauczyciel duchowy Khyentse Norbu łamie wszelkie stereotypy. Jest fanem piłki nożnej, aktorem, scenarzystą i uznanym reżyserem filmowym. Jego filmy: „The Cup” i „Podróżnicy i Magowie” pokazywane były na całym świecie. Zachodnie zainteresowania Rinpocze nie przeszkadzają mu w praktyce buddyjskiej i realizowaniu swoich filmów korzystać z przepowiedniami i zaleceniami tybetańskiej sztuki „Mo” – sztuki pytania o przyszłość.Film kręcony był w Wielkiej Brytanii, Bhutanie, Kanadzie, Stanach Zjednoczonych,

i w czasie Mundialu w Niemczech. Ilustrowany jest muzyką Stinga, Manu Chao, Tara Slone & Joy Drop, Steve Tibbets’a, U.Man.Tek’a, Kungai innych.

W opowiadającym o tej niezwykłej postaci dokumencie występują Bernardo Bertolucci, Steven Seagal, uczniowie Khyentse Norbu, oraz jego rodzina.

Buddyzm we współczesnym świecie

Reż: Bo Juul
2007, 50’ Dania, Dokument
(premiera polska)

Buddyzm tybetański interesował Zachód od początków zeszłego wieku. Otaczała go jednak aura tajemniczości i mity, a niefortunnie tłumaczone tybetańskie teksty spowodowały często fałszywą interpretacje tego bardzo racjonalnego i logicznego systemu filozoficznego.

Po ponad czterdziestu latach obecności na Zachodzie buddyzm zakorzenił się w naszej kulturze, a także przechodzi przez próbę nauki. „Jeżeli istnieje w ogóle religia, która może sprostać wymaganiom współczesnej nauki, to jest nią buddyzm” – powiedział Albert Einstein.

W filmie „Buddyzm w świecie współczesnym” przedstawieni są ludzie, którzy, pracując, uczestnicząc w tak zwanym „normalnym” życiu łączą nauki buddyjskie z kulturą zachodu i okazuje się, że nie ma w tym nic dziwnego, a ich praktyka pomaga w codziennym życiu i rozwoju.

Bez zbędnego komentarza i oceniania, autorzy filmu pokazali buddyjską filozofię, opowiedzieli często niezwykłe historie ludzi związanych z zachodnim buddyzmem od lat.

W poszukiwaniu królestwa Shang Shung

reż: Alex Gabbay
2006, 52’, Szwajcaria, dokument
(premiera polska)

Gelek - mnich Bon, uczeń Tenzina Namaka Rinpocze wraz z amerykańskim antropologiem i fotografem wyruszają w niezwykłą wyprawę z Katmandu do zachodniego Tybetu. Towarzyszy im pięciu szamanów, oraz ich dwóch pomocników. Wszyscy razem chcą dotrzeć do góry Kailasz - najświętszej góry Azji i serca zaginionej krainy – Shang Hung, skąd najprawdopodobniej pochodzi rdzenna tradycja duchowa Tybetu – Bon.

Była tam obecna jeszcze zanim buddyzm przywędrował z Indii. Naukowcy się spierają, ale według samej tradycji jest to nieprzerwana linia przekazu rozpoczynająca się osiemnaście tysięcy lat temu sięgająca Buddy Szenraba Miło.

Teksty opisują Shang Shung jako wspaniałe królestwo, którego miasta wybudowane były ze szczerego złota, turkusów i kryształów.

Podczas tej fascynującej, pięknej i zarazem trudnej wyprawy obserwujemy, jak skrajnie różni od siebie podróżnicy, zmagają się ze swoimi wątpliwościami, samymi sobą, jak spotykają zarówno duchowe jak i zupełnie ziemskie przeżycia.

Przekaz z Tybetu

reż: Arnaud Desjardins
1963, 104 ‘, Francja, Dokument

* Tibetan Film Festival, Madison
* Amnesty International Film Festival
* 18th Hong Kong International Film Festival

„Portrety legendarnych tybetańskich mistrzów nie są tylko historycznym świadectwem i olbrzymią inspiracją na teraz i na przyszłość, ale też niezwykłym testamentem” powiedział Sogyal Rinpoche.

Pierwsza część tego niezwykłego dokumentu nosi tytuł “Buddyzm”, druga “Tantryzm”. W 1963 roku Dalaj Lama po raz pierwszy pozwolił człowiekowi z zachodu sfilmować serce tradycji tybetańskiej. Oba filmy zostały po raz pierwszy pokazane w latach sześćdziesiątych, są niesamowitym świadectwem tamtych lat, uwieczniły mistrzów medytacji i filozofii buddyjskiej.

W filmie występują: XVI Gyalwa Karmapa, Dalai Lama, Kyabdje Trijang Rinpoche, Kyabdje Ling Rinpoche, Dilgo Khyentse Rinpoche, Dudjom Rinpoche, Dugpa Tupse Rinpoche, Chatral Rinpoche, Abo Rinpoche i Lopon Sonam Zangpo, Lama Trizin, Tai Situ Rinpoche i Shamar Rinpoche.

Mnisi w laboratorium

reż: Delphine Morel 2006, 52’, Francja, Dokument
(premiera polska)

To historia człowieka i naukowej przygody. Dlaczego nowoczesna nauka jest zainteresowana

medytacją? Dlaczego, jak się okazuje, medytacja jest dobra dla zdrowia? Dlaczego mnisi buddyjscy pozwalają zachodnim naukowcom badać ich mózgi i ciała?

Buddyści studiują umysł ludzi od 2500 lat. Wynaleźli techniki medytacyjne, które przekształcają emocje i podnoszą ważność umysłu. Ale te techniki przez długie lata nie były w ogóle znane na Zachodzie.
Współczesna nauka ma coraz więcej wspólnego z pytaniami na temat natury emocji uniwersalnymi pytaniami o umysł.

Naukowcy biorący udział w projekcie “Umysł i życie” są pionierami w swojej dziedzinie.

Próbują zrozumieć jak umysł wpływa na ciało i zbadać niezwykłą plastyczność umysłu.

Neurolodzy, psychologowie, jogini – spotykają się w laboratoriach, miejscach odosobnień, w Europie, Stanach Zjednoczonych i Azji.

Lazurowy Budda – zaginione skarby medycyny tybetańskiej

reż: Aerlyn Weissman, Tetsuya Itano
2005, 45’, Kanada, Dokument
(premiera polska)

1200 lat temu mieszkańcy Tybetu stworzyli bardzo złożony i dokładny system medyczny.

Zrozumieli w jaki sposób umysł wpływa na ciało. Poznali doskonale ciało i nauczyli się robić

leki z roślin i minerałów. Błogosławili swoje leki w czasie specjalnych ceremonii. Większość

swojej wiedzy zachowali na specjalnych malowidłach zwanych tankami.

Film odkrywa medycynę tybetańską od jej korzeni aż po współczesność. Poznajemy kilku

lekarzy z Tybetu obecnie mieszkających w Indiach, którzy uczą nas najprostszych pojęć

związanych tym systemem.

Kultura Tybetu, mimo, że poza granicami swojego kraju – kwitnie – od Syberii, przez Indie,

aż do Europy i Stanów Zjednoczonych. Medycyna tybetańska staje się coraz bardziej

popularna, a film pozwala zrozumieć jej głębię i działanie.

Szczęście narodowe brutto w Królestwie Bhutanu

2006, 50’ Szwajcaria, Bhutan
(premiera polska)

Przez ponad tysiąc lat Bhutan – małe himalajskie królestwo wielkości Szwajcarii, nazywane przez miejscowych Druk Yul, czyli „Ziemia grzmiącego smoka – żyło we wspaniałej izolacji pośród górskich łańcuchów, wciśnięte między Indie i Chiny.

Było odcięte od świata zewnętrznego przez warunki geograficzne i
celową politykę.
Król Bhutanu, Jigme Singye Wangchuck od lat 60. XX wieku pomału wprowadza reformy i modernizuje kraj – pojawiły się drogi, elektryczność, auta, telefony, Internet i telewizja. Królewski program modernizacji kraju przebiega pod hasłem "Narodowe szczęście brutto ważniejsze jest od produktu narodowego brutto".

Szczęście mierzy się według czterech punktów:

- rozwój ekonomiczny

- ekologia

- tradycyjna kultura

- wzmocnienie rządów

Oglądając film i słuchając wypowiedzi mieszkańców, chwalących Króla za reformy, ministrów za pilnowanie narodowego wzrostu szczęścia ciężko uwierzyć w istnienie prawdziwie ideologicznego kraju.

A jednak jest – za górami, za lasami. Tylko 8000 turystów rocznie może podziwiać ten kraj i to za około 200 dolarów dziennie. Zachód powoli wkracza do Bhutanu, za pomocą telewizji (udostępnionej bardzo niedawno), mediów i internetu. Film rejestruje kraj przed odgórnym wprowadzeniem demokracji – mamy niepowtarzalną okazję zobaczyć prawdziwą oazę ideologii i egzotyki.

Duch Tybetu - Życie i świat Dilgo Khyentse Rinpocze

reż: Matthieu Ricard
1999, 47’, USA, Dokument
(polska premiera)

* Tibetan Film Festival, Australia
* Himalayan Film Festival, Holandia
* Tibetan Film Festival, Minneapolis/Delhi

Film francuskiego mnicha i uznanego fotografa, Matthieu Ricarda, autora książki “Mnich i filozof” jest dokumentalnym portretem Dilgo Khyentse Rinpocze - lamy ze szkoły Njingma buddyzmu tybetańskiego, zwanego często "Mistrzem Mistrzów" czterech szkół buddyjskich.

Praca nad filmem trwała 10 lat. Rozpoczęła się w 1989 roku, kiedy Matthieu Ricard - sekretarz i oficjalny tłumacz Rompocze wraz z Vivian Kurz zaczęli nagrywać wykłady swojego nauczyciela. Kręcili zdjęcia w Kham, we wschodnim Tybecie, Nepalu, Bhutanie, Indiach i we Francji. Udało im się również pozyskać do filmu rzadkie i autentyczne nagrania z lat 50tych i 60tych.

Tajemna podróż do Wschodniego Tybetu Lamy Ole Nydahla

Reż: Pedro Gomez
1986, 70’, Hiszpania, Dokument

Lama Ole Nydahl jest jednym z pierwszych zachodnich uczniów JŚ XVI Gjalwa Karmapy, zwierzchnika linii Karma Kagyu, jednej z czterech głównych szkół buddyzmu tybetańskiego. Ole Nydahl w latach sześćdziesiątych razem ze swoją żoną Hannah spędzili w Himalajach trzy lata, intensywnie studiując filozofię buddyjską pod kierunkiem swojego nauczyciela. Na jego prośbę od ponad trzydziestu lat wykłada, pisze książki, uczy medytacji i otwiera ośrodki buddyjskie na całym świecie.

Lama Ole, przenosząc na Zachód nauki mające ponad 2500 lat, stworzył własny styl ich przekazywania, często kontrowersyjny i łamiący stereotypy buddysty.

Film jest dokumentacją podróży z 1986 Oglądamy zdjęcia pokazujące zamknięty dla turystów Kham, rejestrujące niezwykłe spotkania i podróż do często nieznanych na Zachodzie źródeł buddyzmu tybetańskiego.

Trulszik Rinpocze - Niszczyciel Iluzji

reż: Richard Kohn
1986, 50’, USA, Dokument

* International Bhuddist Film festival
* 2007 Twin Cities Tibetan Film Festival

Na zboczach Mount Everestu, około sześć tysięcy metrów nad poziomem morza leży klasztor Thubten Czöling. Jego opatem jest Trulszik Rinpocze - bardzo stary lama i mistrz szkoły Njingmapa. Tybetańczycy czczą go i nazywają oświeconym ufając, że Trulszik Rinpocze przejrzał na wskroś iluzje przesłaniające zwykłą naturę ludzkiej świadomości.

Twórcom filmu udało się zarejestrować doroczny rytuał Mani Rimdu prowadzony w klasztorze Thubten Czöling przez Trulszika Rinpocze. Podczas Mani Rimdu mnisi stają się formami buddów i walczą z nadprzyrodzonymi siłami wszechświata. Poprzez przenośnie pokazane są podstawowe aspekty nauki buddyjskiej: życie jest nietrwałe, wszystko jest nietrwałe, wszyscy doświadczamy cierpienia – ale na pewno nie w czasie oglądania tego filmu.

Niebywały przekaz i wspaniała wiedza, jaką możemy otrzymać z tego pełnego szczegółów i pięknie sfilmowanego portretu tajemniczych rytuałów tybetańskiego buddyzmu, uzupełnia doskonały komentarz czytany przez Richarda Gere. Oglądając film, można poczuć się w samym sercu tradycji tybetańskiego buddyzmu.

Alexandra David Neel - Z Sikkimu do Zakazanego Tybetu

reż: Antoine de Maximy, Jeanne Mascolo Filippis
1992, 60’ Francja, dokument

Alexandra David-Neel (1868-1969) – buddystka, francuska odkrywczyni, anarchistka, pisarka. Pierwsza kobieta, która w przebraniu przemierzyła Tybet w okresie, gdy cudzoziemcom zabraniano tam wstępu.

Urodziła się 24 października 1868 roku w Paryżu. Była urodzonym podróżnikiem, już jako kilkuletnie dziecko uciekała z domu. W wieku 21 lat zafascynowała ją filozofia Dalekiego Wschodu, rozpoczęła studia orientalistyczne w Paryżu. W 1890 roku pojechała do Indii.

W sumie spędziła w Azji ponad 13 lat, ucząc się tybetańskiego, sanskrytu, medytując na odosobnieniu przez ponad 3 lata. Do źródeł buddyzmu dotarła jako jeden z pierwszych ludzi Zachodu. Była niezwykłą podróżniczką, kobietą, która złamała wszystkie stereotypy dotyczące kobiet początków dwudziestego wieku.

Alexandra David-Neel zmarła 8 września 1969 roku, dożyła prawie 101 lat

Film, pokazujący życie Alexandry David Neel, pokazuje równocześnie podróż do Sikkimu po latach jej sekretarki i wieloletniej asystentki w celu przekazania do Shamarowi Rinpocze bezcennego posągu, który Alexandra dostała od króla Sikkimu.

Ryk Lwa – O życiu i naukach XVI Gjalwa Karmapy Rangdziung Rigpe Dordże (1924 - 1981)

reż: Mark Elliot,
1985, 60’, USA, Sikkim, Indie, Dokument

Dokument opowiadający o życiu, naukach i o śmierci wielkiego mistrza medytacji, Jego Świątobliwości XVI Karmapy, zwierzchnika buddyzmu tybetańskiego szkoły Karma Kagu.

„Twórcom filmu udało się pokazać w żywy i malowniczy sposób ideę nietrwałości wszystkiego – która jest podstawą i kluczem do buddyjskiej filozofii.

„Ryk Lwa” to ważny i pozostający na długo w pamięci film” – pisał Hollywood Reporter.

XVI Gyalwa Karmapa Rangdziung Rigpe Dordże (1924 - 1981) – to jedenz największych mistrzów medytacji XX wieku. Przyczynił się w ogromnym stopniu do przeniesienia nauk buddyzmu tybetańskiego na Zachód. Zainicjował wiele świeckich ośrodków Dharmy i klasztorów na całym świecie z myślą o zachowaniu żywego przekazu nauk Buddy.

Jogini Tybetu

Reż:Phil & Jo Borack,
2002, 77’, USA, Dokument

* Brighton Tibet Film Festival
* Toronto Tibet Film Festival
* Tibetan film Festival, Australia
* Banff Mountain Film Festival
* Festival of Compassion, Johannesburg,
* Festival of Południowa Afryka
* Mumbai International Film Festiwal

Od czasów inwazji na Tybet 50 lat temu, Chiny systematycznie niszczą wszystkie aspekty kultury tybetańskiej. Jedną z największych strat jest zagłada wielkiej tradycji tybetańskich mistrzów medytacji – joginów. Cały system, który wspierał tych mistrzów umysłu został nieodwołalnie zniszczony.

Aby zarejestrować niezwykłe praktyki, filmowcy dostali specjalne zgody na udział w tajemnych pokazach niezwykłych możliwościami i dostali pozwolenie na przeprowadzenie wywiadów.

Ten niezwykle ważny dla przyszłych pokoleń dokument, ma w tej chwili rangę historyczną, duchową i edukacyjną – kiedyś może być jedynym świadectwem istnienia w Tybecie niezwykłych mistrzów medytacji.

Kraina Shambhala

reż: Anya Bernstein
2002, 29’ rok, Rosja, Dokument

* 16th Pärnu International Documentary and Anthropology Film Festival
* Russian Festival of Anthropological Films
* NextFrame International Film Festival, Philadelphia 2002

Buddyzm był główną religią i filozofią w Buriacji, dopóki Stalin nie rozpoczął swojej wielkiej ofensywy przeciwko religii. Aż do upadku systemu w późnych latach osiemdziesiątych, kolejne pokolenia Buriatów nie zdawały sobie sprawy ze swojego duchowego dziedzictwa. Po upadku reżimu nastąpił renesans buddyjskich nauk – klasztory były budowane od podstaw, ludzie desperacko szukali kontaktu z naukami, szukali nauczycieli, chcąc wrócić do swoich tradycji. Nie było lamów ani nauczycieli – nie było filozofów, wszyscy zginęli w sowieckich łagrach.

Reżyserka filmu, Anya Bernstein prowadzi nas od Ułan Ude do najmniejszych wiosek buriackich, towarzysząc w podróży dwóch nauczycielom buddyjskim, którzy zostali wysłani 14 lat wcześniej na nauki do Północnych Indii.

Ten film jest zarówno złożonym dokumentem, jak i pewnego rodzaju mapą filozofii buddyjskiej, pokazującym jak łączą się ze sobą rytmy codziennego życia z medytacjami nad pustką i przestrzenią.